Parkinson hastalığı nedir, nasıl tedavi edilir?

Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Prof. Dr. Gülçin gülşen; “Parkinson hastalığı beyinde dopamin sentezleyen substantia nigra adı verilen bölgedeki hücrelerin hasarı sonucu ortaya çıkmaktadır. Dopamin, vücut hareketlerimizden sorumlu olan beynimizdeki nöronların arasındaki iletişimi sağlayan en temel maddelerden biridir. Substantia nigrada yer alan hücrelerin hasarında, dopaminin sentez ve salınmasında yetersizlik olur. Bu durum hareketlerin yavaşlaması, özellikle istirahat halindeyken ortaya çıkan titremeler, hareketlerde yavaşlık ve kaslarda sertlik gibi klinik tabloyla kendini gösterir. Dopamin eksiliğine bağlı bu beyin hastalığına Parkinson Hastalığı denmektedir. Hastalık genelde 40 yaşından sonra görülür ve erkeklerde görülme sıklığı kadınlara oranla biraz daha fazladır. Ailesinde Parkinson hastalığı hikayesi olanların hastalığa yakalanma ihtimali daha fazladır.

Parkinson hastalığı kronik ve ilerleyici bir hareket bozukluğudur, yani semptomlar zaman içinde ilerlemeye devam eder. Dopamin eksikliği ilerledikçe Parkinson hastalığı da ilerler ve kişinin hareketlerini kontrol edememesine neden olur.

Belirtiler kişiden kişiye değişiklik gösterir. Parkinson hastalığının birincil motor belirtileri şunlardır:

Ellerin, kolların, bacakların, çenenin ve yüzün titremesi

Bradikinezi veya hareket yavaşlığı

Bacaklarda ve gövdede rijitlik veya sertlik

Postürel istikrarsızlık veya denge bozulması

Bazen sadece tek elde belirgin bir titreme oluşur. İstirahat halinde görülen titremeye en sık olarak hareketlerde yavaşlık eşlik eder. Genelde başlangıç tek ekstremitede görülürken, yıllar içerisinde vücudun diğer tarafında da klinik bulgular görülebilmektedir. Yine yıllar içerisinde yüzdeki mimik hareketlerinde azalma ve donuk ifade ile hastaların uykularında bozukluklar görülebilmektedir.

İstirahat halindeki titreme en sık görülen belirti olmasına rağmen bütün Parkinson hastalarında görülecek diye bir kural yoktur. İlerleyici bir hastalık olan Parkinson hastalığının, kimlerde hızlı kimlerde yavaş seyredeceğini önceden bilebilmek mümkün değildir. Belirtilerin şiddeti her hastada farklıdır. Genel olarak görülen belirtiler şunlardır:

Titreme: Titreme ya da sarsılma, genellikle uzuvda, çoğunlukla eliniz ya da parmaklarınızla başlar. Parkinson hastalığının bir özelliği, dinlenme durumunda da elinizin titremesidir.

Hareketlerde yavaşlama (bradikinezi): Zamanla, Parkinson hastalığı, basit görevleri zor ve zaman alan bir hale getirerek hareketinizi yavaşlamasına ve kısıtlanmasına neden olabilir. Yürürken adımlarınız kısalabilir veya merdivenden çıkmanız zor olabilir.

Kas sertleşmesi: Kas sertleşmesi vücudunuzun herhangi bir yerinde olabilir. Kas sertleşmesi hareket aralığınızı sınırlayabilir ve ağrıya neden olabilir.

Duruş ve denge problemleri: Duruş bozulabilir veya Parkinson hastalığının bir sonucu olarak denge sorunları olabilir.

Otomatik hareket kaybı: Parkinson hastalığında, yürürken sallanma, gülümseme veya kollarınızı sallama gibi bilinçdışı hareketleri gerçekleştirme beceriniz azalabilir.

Konuşma değişiklikleri: Parkinson hastalığının bir sonucu olarak konuşma problemleri yaşayabilirsiniz. Konuşma esnasında yavaş ya da hızlı konuşabilir veya tereddüt ederek duraklayabilirsiniz.

Yazı değişiklikleri: Yazmak zorlaşabilir ve yazılarınız küçük görünebilir.

Parkinson hastalığının etkileri nelerdir?

Düşünme güçlükleri: Parkinson hastalığının ilerleyen aşamalarında genellikle ortaya çıkan bilişsel sorunlar (demans) ve düşünme güçlüğü yaşayabilirsiniz.

Depresyon ve duygusal değişiklikler: Parkinson hastalığı olan insanlar depresyon yaşayabilir. Depresyon tedavisi görmek, Parkinson hastalığında diğer zorluklarının üstesinden gelmeyi kolaylaştırabilir.

Korku, endişe veya motivasyon kaybı gibi başka duygusal sorunlar da yaşayabilirsiniz.

Yutma sorunları: Durumunuz ilerledikçe yutma güçlüğü yaşayabilirsiniz. Yuttuğu yutma yavaşladığı için tükürük ağzınızda birikebilir ve salya sorununa yol açabilir.

Uyku sorunları ve uyku bozuklukları: Parkinson hastalığı olan insanlar genellikle gece boyunca sık uyanmak veya gün boyunca uykuya dalmak gibi uyku sorunları yaşayabilir.

Mesane problemleri: Parkinson hastalığı, idrarınızı kontrol edememe veya idrar yapma konusunda zorluk çekme gibi mesane problemlerine neden olabilir.

Kabızlık: Parkinson hastalığı sindirim sistemini yavaşlattığı için kabızlığa neden olur.

Parkinson hastalığı nasıl teşhis edilir?

Parkinson hastalığını teşhis etmek için spesifik bir test yoktur. Alanında uzman bir nörolog tıbbi geçmişinize, klinik bulgularınıza ve fizik muayeneye dayanarak Parkinson hastalığını teşhis eder. MR, beyin ultrasonografisi, SPECT ve PET taramaları gibi görüntüleme testleri de diğer bozuklukların ekarte

edilmesine yardımcı olabilir. Görüntüleme testleri Parkinson hastalığının teşhisi için özellikle yararlı değildir.

Nasıl tedavi edilir?

Parkinson hastalığının tedavisinde esas amaç hastanın aktif, bağımsız, kendi başına işini yapabilen hale gelmesini sağlamaktır. Günümüzde net bir tedavisi yoktur. Ancak kullanılan sınırlı sayıdaki ilaçlar (bunlar ya eksik dopamini sağlar, ya dopamin benzeri etki gösterir ya da dopaminin beyinde parçalanmasını engelleyerek kullanımını arttırır) ile semptomların kontrol altına alınması hedeflenir. Akıllı egzersiz uygulamaları, denge egzersizleri ve yaşam tarzı değişiklikleri faydalı olabilmektedir. Konuşma bozukluğu gelişen hastalarda konuşma ve dil terapistlerinin de faydası olabilmektedir. Romatem Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezlerinde de Parkinson hastalarına akıllı egzersiz uygulamaları, denge egzersizleri gibi çeşitli hizmetler verilmektedir.

Cerrahi tedavi genellikle ilk tercih yolu değildir. Ancak hastalık düzeltilemiyorsa, semptomlar ilaç kullanımı ve yapılan rehabilitasyona rağmen işe yaramıyorsa uygulanabilir. Tek taraflı belirtilerin olduğu hastalarda genellikle yakma yöntemi tercih edilirken, çift taraflı tutulumu olan hastalarda beyin pili takılması tercih edilebilmektedir.
 

KAYNAK : turkiyegazetesi.com.tr