Suudi Arabistan ekonomisinde petrol sıkıntısı! Dev proje askıya mı alınacak?

Goldman Sachs ekonomisti, azalan talep, küresel ticaret savaşı korkuları ve artan ham petrol arzının tetiklediği petrol fiyatlarındaki düşüşün Suudi Arabistan’ın bütçe açığını iki katından fazla artırabileceği uyarısında bulundu.

Bankanın görüşü, krallığın devasa harcama planlarında ve mali önlemlerinde değişiklik yapması için üzerindeki baskıyı vurguladı.

Goldman Sachs’ın Orta Doğu ve Kuzey Afrika ekonomisti Farouk Soussa CNBC’nin Access Middle East programına verdiği demeçte “KİK (Körfez İşbirliği Konseyi) ülkelerinde, özellikle de Suudi Arabistan gibi büyük ülkelerde göreceğimiz mali açıklar oldukça önemli olacak” dedi.

Suudi ekonomisini dönüştürmek ve gelir akışlarını hidrokarbonlardan uzaklaştırmak için kapsamlı bir kampanya olan Vizyon 2030 nedeniyle krallık tarafından yapılan harcamalar balon haline geldi. Projenin en önemli parçalarından biri, çölde yaklaşık Massachusetts büyüklüğünde, henüz seyrek nüfuslu bir mega bölge olan Neom.

Neom için yapılan planlar, toplamda 1,5 trilyon dolara mal olacağı tahmin edilen hiper-fütüristik gelişmeleri içeriyor. Krallık aynı zamanda 2034 Dünya Kupası ve 2030 Dünya Fuarı’na da ev sahipliği yapacak.

Uluslararası Para Fonu’nun tahminlerine göre Suudi Arabistan’ın bütçesini dengeleyebilmesi için varil başına 90 doların üzerinde petrole ihtiyacı var. Goldman Sachs bu hafta, 2025 yılsonu petrol fiyatı tahminini Brent ham petrolü için varil başına 62 dolara düşürdü; bu rakam daha önce 69 dolar olarak tahmin edilmişti. Bankanın ekonomistlerine göre Suudi Arabistan’ın 2024 bütçe açığı 30,8 milyar doların iki katından fazla olabilir.

Soussa “Suudi Arabistan’da petrol fiyatlarının bu yıl 62 dolar civarında kalması halinde bütçe açığının 30 ila 35 milyar dolardan 70 ila 75 milyar dolara çıkacağını tahmin ediyoruz” dedi.

Soussa “Bu daha fazla borçlanma anlamına geliyor, muhtemelen harcamalarda daha fazla kesinti anlamına geliyor, muhtemelen daha fazla varlık satışı anlamına geliyor, bunların hepsi ve bunun hem yurtiçi finansal koşullar hem de potansiyel olarak uluslararası koşullar üzerinde bir etkisi olacak” ifadesini kullandı.

Uluslararası piyasalarda bu düzeyde bir açığın finanse edilmesinin, uluslararası piyasaların şu anki sallantısı göz önüne alındığında “zor olacağını” ve muhtemelen Riyad’ın finansman açığını kapatmak için başka seçeneklere bakması gerekeceği anlamına geldiğini de sözlerine ekledi.

BORÇLANMA ALANI VAR

Krallığın borçlanmak için hala önemli bir boşluğu var. Aralık 2024 itibariyle borcun GSYH’ye oranı %30’un biraz altında. Buna karşılık ABD ve Fransa’nın borç/GSYH oranları sırasıyla %124 ve %110,6. Ancak Soussa, 75 milyar dolarlık borç ihracının piyasa tarafından hazmedilmesinin zor olacağını belirtti.

“NEOM PROJESİ ASKIYA ALINABİLİR”

Soussa “Borcun GSYH’ye oranı rahatlatıcı olsa da Suudilerin istedikleri kadar borçlanabilecekleri anlamına gelmiyor… başka çarelere de bakmaları gerekiyor” diyor ve bu çarelerin sermaye harcamalarını kısmak, vergileri arttırmak ya da devlete ait Saudi Aramco ve Sabic gibi yerli varlıklarını daha fazla satmak olduğunu ekliyor. Bölgedeki ekonomistlerin tahminlerine göre, Neom projelerinin birçoğu askıya alınabilir.

Suudi Arabistan, S&P Global Ratings’ten pozitif görünümlü A/A-1 kredi notuna ve Fitch’ten durağan görünümlü A+ notuna sahip. CEIC verilerine göre Ocak ayı itibariyle 410,2 milyar dolar olan yüksek döviz rezervleri ile birlikte bu durum, krallığı bir açığı yönetmek için rahat bir yere koyuyor.

Krallık ayrıca yabancı yatırımları artırmak ve riskten arındırmak ve gelir akışlarını çeşitlendirmek için bir dizi reform gerçekleştirdi ve S&P Global Eylül ayında “Suudi Arabistan’ın ekonomik direncini ve zenginliğini artırmaya devam edeceğini” söyledi.

Soussa “Suudilerin elinde pek çok seçenek var, tüm bunların karışımını önceden değerlendirmek çok zor, ancak kesinlikle bir tür krize bakmıyoruz. Mesele sadece karşı karşıya oldukları zorluklarla başa çıkmak için hangi seçenekleri tercih edecekleri” dedi.