10 soruda ruhsal problemleri keşfedin

Kişinin kendisine soracağı “Uyku düzenimde değişiklik var mı, az ya da çok yemek yiyor muyum, sosyallikten kaçıyor ve insanlara karşı tahammülsüz hissediyor muyum” gibi soruların cevabı ruhsal problemlerin ipuçlarını veriyor.

Psikolojik problemlerin genellikle sosyal, mesleki veya diğer önemli faaliyetlerde güçlüklerle kendini gösterdiğini belirten Uzman Klinik Psikolog Merve Tokgöz, “Yapılan araştırmalar Kovid-19 ile birlikte tükenmişlik, depresyon, anksiyete ve travma sonrası stres bozukluğunun ciddi oranda artış gösterdiğini gösteriyor. 2021 yılı şubat ayında yapılan bir ankete göre, her 5 yetişkinden 1’i ruhsal sağlıklarının geçen yıl içinde kötüleştiğini bildirdi” dedi. Kendi psikolojimizi değerlendirmemizin ve yaşadıklarımızın etkilerini fark etmememizin oldukça önemli olduğunu belirten Uzm. Klnk. Psk. Tokgöz, ruhsal sağlığımızı gözden geçirmemize yardımcı olabilecek soruları şöyle sıraladı:

1- Uyku düzeninizde değişiklik var mı? Uyku ve ruhsal sağlık el ele gider. Ruhsal bir sağlık sorunu yaşıyorsanız uyku süreniz artabilir veya tam tersi şekilde yerini uykusuz gecelere bırakabilir. İnsanların büyük çoğunluğu 7-9 saat arası dinlenilmiş bir uykuya ihtiyaç duyar. Yaşın ilerlemesi ile birlikte uyku ihtiyacı azalır. Araştırmalar, uyku yoksunluğunun olumsuz düşünmeye yol açabileceğini ve sizi duygusal olarak daha savunmasız bırakabileceğini gösteriyor.

2- Normalden daha fazla veya daha az yemek yiyor musunuz? Stres ve duygusal sıkıntı bazı insanların aşırı yemesine neden olur. Bazıları da iştahlarını tamamen kaybeder. Biraz daha ince bir belden hoşlansanız bile, iştahınızdaki veya kilonuzdaki değişiklikleri göz ardı etmeyin.

3- Günlük işlerinizi yaparken zorlanıyor musunuz? Depresyon, kaygı gibi ruhsal problemler kişinin günlük aktivitelerini eskisi gibi yapamamasına sebep olabilir. Okula gitmek, işe gitmek, yemek yapmak, temizlik yapmak gibi görevleri yerine getirmekte olağandışı bir düşüş yaşarlar.

4- Öz bakım becerilerinizde azalma, zorlanma veya isteksizlik var mı? Kişinin sağlığını, yaşamını ve iyilik halini korumak için gerekli becerileri doğru zamanlamayla başlatması ve uygulaması öz bakımdır. Örneğin, duş alma, diş fırçalama, giyinme, traş olma, makyaj yapma, yemek yeme gibi. Ruhsal problemler, bireyin bu işleri yerine getirmekte güçlük yaşamasına sebep olur.

5- Sindirim sorunları yaşıyor musunuz? Stres ve kaygı mide krampları, bulantı, şişkinlik, kabızlık ve ishal gibi mide-bağırsak sorunlarına yol açabilir. Huzursuz bağırsak sendromunuz varsa stres, sindirim rahatsızlığına neden olabilecek alevlenmeleri tetikleyebilir. Üzüntü ve değersizlik duyguları, motivasyon eksikliği, iştahsızlık ve kiloda değişiklikler depresyonun belirtileridir. Bu belirtilerin ilk başladığı nokta sindirim sistemi ve biyolojik dengesizliklerdir. Depresyon ve anksiyete yaşayan bireylerde sıklıkla sindirim sorunları bulunur.

6- Sosyallikten kaçınıyor ve insanlara karşı tahammülsüz hissediyor musunuz? İş arkadaşlarınızla kahve molasına çıkmak, okul çıkışı yapılan planlara eşlik etmek, arkadaş organizasyonlarına katılmak zor geliyor mu? Psikolojik sorunlar, sosyal yaşamdan uzaklaşmanıza, kendinizi izole etmenize neden olabilir. Aslında ruhsal sağlığımız için mücadele ederken izole olmaktan çok etrafınızda sevildiğinizi hatırlatacak, sizi destekleyecek sevdiklerinize ihtiyacınız var.

7- İç sesiniz sıklıkla katı ve negatif mi konuşuyor? Psikolojik olarak düşüşe geçtiğimizde dünyayı algılama biçimimiz ve iç sesimizin konuşmaları değişir. Zihnimiz daha karamsar, daha negatif, daha umutsuz bir hal alır. Genelde iç sesimiz şöyle konuşur; “Yaşam anlamsız, İçimde kötü bir his var, yeterince dikkatli olmazsam başıma kötü bir şey gelebilir, beni kimse anlamıyor, güçsüzüm, zaten başarısızım, mutluluğu hak etmiyorum…” Bu gibi düşünceleriniz oluyorsa mutlaka uzman desteği alın.

8- Sebebi bulunamayan ağrılarınız var mı? Ruhsal gerginlik genellikle kas gerginliğine de yol açar. Ağrılarınızın kaynağı psikolojik olabilir. Ağrının kaynağı sadece fiziksel bir hastalık değil, stresli yaşam olaylarıdır. Gidilen birçok doktora ve yapılan onlarca tetkik ve incelemeye rağmen ağrıya sebep olabilecek bedensel hastalık bulunamayan durumlarda sorunun psikolojik olabileceği düşünülmelidir. Sırt, mide, baş ağrısı ve kol-bacak ağrılarının stresin neden olduğu hastalıklardan birkaçıdır.

9- Dikkat ve odaklanma sorunu yaşıyor musunuz? Unutkanlığın ve odaklanma problemlerinin guatrdan, B12 vitamini eksikliğine kadar pek çok sebebi olabilir. Bunlardan biri de psikolojik problemlerdir. Örneğin, depresyonda birçok beyin alanlarında olduğu gibi dikkatle ilgili alanlarda da performans düşüklüğü söz konusu olur. Bunda en büyük etken serotonin ve norepinefrin gibi hormonların seviyelerindeki azalmadır. Ruhsal sorunlar planlama, programlama, problem çözme, anlama, kavrama, organize olmada zorluk yaşamanıza sebep olabilir.

10- Yaşadığınız olumsuzluklarla başa çıkmak için alkole, sigaraya, madde kullanımına yöneliyor musunuz? Bunlar sağlıklı, sürdürülebilir başa çıkma mekanizmaları değildir. Bu başa çıkma yöntemleri kısa süreliğine size iyi hissettirebilir ancak geçicidir ve etkisi azaldığında işler bir kez daha alt üst olur.